Co opisuje termin „jakość powietrza”?

Termin, „jakość powietrza” dotyczy składu chemicznego powietrza na wysokości około 2 m n.p.g, a zwłaszcza zawartości w powietrzu szkodliwych dla zdrowia ludzkiego lub roślin związków chemicznych. Na tej wysokości zachodzi proces oddychania, w wyniku którego szkodliwe substancje dostają się do organizmów ludzi.

Co to jest Państwowy Monitoring Środowiska?

Ze strony http://www.krakow.pios.gov.pl/monitor.php

Wiedza o szkodliwym wpływie pewnych emitowanych do powietrza substancji na organizmy ludzi i środowisko naturalne skłoniła do uchwalenia prawa dotyczącego monitorowania środowiska, jego oceny i reakcji na zagrożenia. W tym celu powstał Państwowy Monitoring Środowiska (PMŚ). PMŚ został utworzony ustawą z dnia 20 lipca 1991 roku o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2007 r. Nr 44 poz. 287 z późn. zm.) w celu zapewnienia wiarygodnych informacji o stanie środowiska. Zgodnie z art. 25 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.), PMŚ stanowi systemem pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku. Zgodnie z art. 23 ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska wojewódzki program monitoringu środowiska zawiera zadania określone w wieloletnim programie opracowywanym przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, wynikające z odrębnych ustaw, zobowiązań międzynarodowych Rzeczypospolitej Polskiej oraz innych potrzeb wynikających z polityki ekologicznej państwa. Realizacja zadań na obszarze województw związana jest z monitorowaniem głównych elementów środowiska dla oceny działań podejmowanych na rzecz ochrony środowiska oraz stale poszerzających się obowiązków raportowania o stanie poszczególnych komponentów środowiska do instytucji i agend unijnych (Komisja Europejska i Europejska Agencja Środowiska).”

Jakie czynniki wpływają na jakość powietrza?

1. Rozmieszczenie i wydajność źródeł emisji zanieczyszczeń na danym obszarze i poza nim. Największą rolę mają tutaj zanieczyszczenia emitowane lokalnie na niewielkiej wysokości.

2. Lokalne warunki meteorologiczne sprzyjające, bądź nie, usuwaniu emitowanych lokalnie zanieczyszczeń.

Skąd pochodzą substancje wpływające na jakość powietrza?

Substancje wpływające na jakość powietrza najczęściej są wynikiem procesów spalania, choć mogą także pochodzić z innych źródeł, jak np. stosowania nawozów sztucznych w rolnictwie, hodowli bydła, czy unoszenia pyłu z hałd górniczych. Część z nich nie jest związana z działalnością człowieka, ale pochodzi z procesów naturalnych jak np. wybuchy wulkanów, wietrzenie skał, procesy biologiczne. Niektóre z nich nie powstają w wyniku bezpośredniego uwolnienia do powietrza, ale w wyniku reakcji chemicznych. Tak jest przykładowo z ozonem, który powstaje w wyniku reakcji fotochemicznych, czyli reakcji zachodzących pod wpływem światła. W tym przypadku skład chemiczny powietrza wpływa na szybkość produkcji i niszczenia ozonu, a tym samym poziom stężeń tej substancji.

Jak można ograniczyć szkodliwość emisji pochodzącej ze spalania?

Spalanie jest najczęstszym sposobem uzyskiwania energii w przemyśle, energetyce, gospodarstwach domowych czy komunikacji.

Szkodliwość procesów spalania w energetyce i przemyśle może być ograniczana poprzez stosowanie filtrów, czy odpowiednie sterowanie procesem spalania. Najczęściej w tym przypadku produkty spalania są emitowane do atmosfery na dużej wysokości (wysokie, nawet dwustumetrowe kominy), co umożliwia duże rozrzedzenie produktów spalania zanim dotrą one do powierzchni ziemi. Możliwe jest także takie zlokalizowanie emitorów, które ograniczy wpływ emisji na ludzi. Emitory takie powinny być usytuowane z dala od dużych skupisk ludzkich, z uwzględnieniem dominujących kierunków wiatru w danej lokalizacji, co jest szczególnie istotne w terenie o skomplikowanej orografii.

Znacznie trudniej zredukować niekorzystny wpływ na zdrowie ludzkie emisji zanieczyszczeń pochodzących z procesów spalania w gospodarstwach domowych i komunikacji. Niefortunnie, zanieczyszczenia pochodzące z takich źródeł są emitowane na stosunkowo niewielkiej wysokości, a emisja jest tym większa, im większego skupiska ludzkiego dotyczy. W umiarkowanej strefie klimatycznej, przy niedostatku alternatywnych, źródeł energii, takich jak energetyka jądrowa, wodna czy wiatrowa oraz odpowiedniej infrastruktury grzewczej znaczna część emisji z gospodarstw domowych pochodzi z ogrzewania indywidualnych budynków w czasie zimy. W Polsce głównie dotyczy to spalania węgla w lokalnych kotłowniach. Efektem jest zła jakość powietrza w zimie w dużych skupiskach ludzkich wtedy, kiedy brak zbiorczego (najczęściej komunalnego) ogrzewania mieszkań, lub jego udział jest niewielki. Ograniczenie szkodliwości takiej emisji można realizować poprzez zwiększenie udziału zbiorczego ogrzewania w miastach oraz ograniczenie emisji poprzez zwiększenie izolacyjności budynków.

Emisję komunikacyjną można ograniczyć poprzez restrykcje prawne dotyczące dopuszczalnego progu emisji z pojazdów, poprawę infrastruktury drogowej, wyprowadzenie ruchu tranzytowego z miast, rozwój transportu komunalnego oraz wprowadzanie czasowych ograniczeń w ruchu drogowym w niekorzystnych warunkach meteorologicznych.

Jak można wykorzystać wiedzę o lokalnych warunkach meteorologicznych, aby ograniczyć szkodliwość emisji zanieczyszczeń?

Należy tak zaprojektować lokalizację nowych emitorów, aby zminimalizować możliwość ich negatywnego oddziaływania zwłaszcza na najbliższe otoczenie. Należy lokalizować emitory poza obszarami zabudowanymi, tak, aby tereny zurbanizowane znajdowały się po nawietrznej stronie emitora. Należy unikać lokalizacji źle przewietrzanych a więc z obniżonymi prędkościami wiatru i częstym występowaniem inwersji temperatury. W terenie o skomplikowanej orografii i na obszarach miast warto wesprzeć się wynikami modelowania.